O węglu brunatnym niekonwencjonalnie

Podczas niedawnej konferencji górnictwa węgla brunatnego w Bełchatowie zaprezentowano przegląd nowatorskich metod wykorzystania tego surowca w przemyśle i rolnictwie.

W przemyśle od lat stosowane są alternatywne metody pozyskiwania energii z węgla brunatnego, sprowadzające się do wytwarzania paliw gazowych i płynnych. Jedną z nich jest piroliza, która pozwala uzyskać oleje oraz surowce chemiczne np. fenole.
Alternatywą dla tradycyjnych metod spalania węgla były także próby jego podziemnego zgazowania. Mimo dobrych efektów (największy sukces odniósł projekt gazyfikacji metodą UCG w Australii) technologia została uznana za niebezpieczną, ponieważ nie ma pełnej kontroli nad tym procesem.
Tej wady pozbawione są metody zgazowania naziemnego, wykorzystywane od lat w wielu krajach Europy i świata. Polegają one na przeprowadzeniu węgla z fazy stałej do gazowej z udziałem dodatkowego czynnika, jak powietrze, tlen czy para wodna. Jest to dopracowana technologia o wysokiej efektywności, stosowana głównie w USA i Chinach.
Innym nowatorskim rozwiązaniem jest biogazyfikacja, polegająca na podziemnym przetwarzaniu węgla na gaz za pomocą mikroorganizmów, np. szczepów bakterii lub grzybów pleśniowych wprowadzanych pod ziemię.
Z węgla brunatnego można pozyskiwać także związki mające zastosowanie w przemyśle chemicznym. Ważnym produktem tego typu jest gaz syntezowy, wykorzystywany m.in. do produkcji amoniaku, wodoru i różnych związków niezbędnych do produkcji żywic syntetycznych czy włókien chemicznych. Przez zgazowanie węgla do gazu syntezowego otrzymuje się substytuty benzyny i oleju napędowego; wiodącym producentem tego gazu jest RPA.

Węgiel brunatny z powodzeniem można wykorzystać w rolnictwie m.in. jako podłoże, nawóz oraz surowiec do otrzymywania cennych związków organicznych. Stosowanie węgla w celu nawożenia gleby polega przede wszystkich na jej wzbogaceniu w związki organiczne wchodzące w skład próchnicy. Natomiast węgiel brunatny rozdrobniony do postaci granulatu skutecznie adsorbuje metale ciężkie, co ma szczególne znaczenie na terenach poprzemysłowych.
Produkowane na bazie węgla nawozy huminowo-mineralne zapobiegają zakwaszaniu gleb i mogą być użyteczne zwłaszcza na glebach kwaśnych, które przeważają na obszarze Polski. Z kolei nawozy organiczno-mineralne działają stymulująco na rośliny, wywierając korzystny wpływ na ich wzrost, rozwój, plonowanie i stan zdrowotny.
Jedną z nowszych metod wykorzystania materii organicznej węgla brunatnego jest jego upłynnianie, np. drogą biosolubilizacji z użyciem mikroorganizmów. Dzięki temu otrzymuje się złożone związki organiczne, które poprawiają skuteczność wymiany jonowej gleby, co powoduje lepszy dostęp roślin do substancji organicznych, sprzyja przenoszeniu mikroelementów, zwiększa retencję wody i odsetek kiełkujących nasion.          eg

Oprac. na podstawie materiałów X Międzynarodowego Kongresu Górnictwa Węgla Brunatnego, Bełchatów 2018