Co pływa i rośnie w zbiorniku?

„Zbiornik stanowi niezwykle ciekawe studium przypadku kształtowania się nowego ekosystemu wodnego” – uważają naukowcy. Mowa o zbiorniku Kleczew, powstającym w wyrobisku końcowym odkrywki Kazimierz Północ. Od kilku lat jest on obiektem zainteresowania specjalistów z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, a w ubiegłym roku badania hydrobiologiczne prowadzili tam pracownicy Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Akwen znajduje się w końcowej fazie napełniania. W połowie bieżącego roku osiągnie docelowe parametry – jego powierzchnia będzie wynosić około 520 ha, a maksymalna głębokość sięgnie niemal 60 m.

Naukowcy z UP w Poznaniu analizowali rozmaite czynniki, w tym morfometrię zbiornika, jego parametry fizykochemiczne, a także strukturę gatunkową organizmów żywych. Jak przyznają, wyniki są niezwykle interesujące i jednoznacznie wskazują na intensywny proces kształtowania się ekosystemu wodnego, zbliżonego do naturalnych dużych i głębokich jezior.

Co zatem żyje w zbiorniku? Badacze oznaczyli 13 gatunków roślin. Najczęściej występuje trzcina pospolita, wystająca ponad wodę z głębokości nawet 4 metrów. Są także rośliny o liściach zanurzonych: pływacz zwyczajny i rdestnica kędzierzawa. Na uwagę zasługuje fakt obecności ramienic – to niezwykle cenne gatunki, o wysokich wymaganiach środowiskowych. Dodajmy, że rośliny rozwijają się w zbiorniku mimo niesprzyjających warunków, wynikających ze stałego podnoszenia się poziomu wody.

Przebadano również zooplankton i bezkręgowce – zaobserwowano larwy muchówek, a także ślimaki, jętki oraz chruściki.

Oczywiście, badacze nie pominęli ichtiofauny. Podczas odłowów, przeprowadzonych w czerwcu i wrześniu, pozyskano ponad 2 tysiące ryb różnych gatunków. Na razie w zbiorniku dominuje okoń, który występuje w dużych ilościach i osiąga znaczne rozmiary. Gatunkiem współdominującym jest wzdręga. W zbiorniku żyją też ukleje, płocie, liny, szczupaki, klenie, kiełbie i karasie srebrzyste. W dużej ilości występuje słonecznica, stanowiąca pokarm dla drapieżnych okoni.

Eksperci z Pracowni Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury podkreślają, że w światowej literaturze naukowej brakuje danych dotyczących biologicznej rekultywacji zbiorników pogórniczych. Nasze akweny stanowią zatem unikatowy obszar badawczy. Zważywszy że po kopalni powstają zbiorniki o docelowej powierzchni ponad 2000 hektarów, uczeni mają duże pole do działania.

Wyniki badań nie tylko wzbogacają wiedzę teoretyczną, ale mają również walor praktyczny, ponieważ będzie je można wykorzystać w zarządzaniu zrekultywowanymi obszarami. Przyszłe akweny mogą być wykorzystane do rozmaitych celów – jako zbiorniki retencyjne, źródła energii odnawialnej, dla potrzeb rybactwa lub jako ośrodki rekreacji. Będą też stanowić rezerwuar cennych przyrodniczo gatunków. Zgromadzona wiedza ułatwi właściwe spożytkowanie tych zasobów.   eg

Fot. Janusz Golski

Dodaj komentarz