Opowieść dziewiąta: W królestwie motyli (2)
Zapraszam na drugą wizytę w królestwie motyli.
Na polskich łąkach od początku czerwca do końca sierpnia spotkać można modraszka ikara. To motyl z rodziny modraszkowatych, który występuje w Afryce, Europie i Azji. Ten przysiadł na wyce ptasiej (fot. 1 i 2), bardzo ciekawej roślinie z rodziny bobowatych, czepiającej się innych roślin za pomocą wąsów. Wyka to roślina naziemnopączkowa, czyli hemikryptofit. Jej pączki, znajdujące się tuż przy powierzchni ziemi, umożliwiają wyce odnawianie się. Hemikryptofizm jest przystosowaniem do przetrwania zimy.
A to modraszek amandus, widać różnicę na dwóch stronach skrzydełek (fot. 3 i 4). Modraszkowate mają różne ubarwienie spodu i wierzchu, a do tego niektóre prezentują inne barwy wiosenne, a inne letnie. Można od nich oczopląsu dostać, nawet specjaliści się mylą.
Podczas naszego spaceru zobaczymy wiele rusałek. Pierwsza to rusałka osetnik (fot. 5), motyl wędrowny, który przylatuje do nas z południa Europy Środkowej. Występuje na łąkach i polach od kwietnia do nawet połowy października, jak jest słoneczko. Żywi się nektarem kwiatów, gąsienice żerują na oście, pokrzywie i łopianie. Na fot. 6 i 7 rusałka osetnik na lucernie.
Spodnią część skrzydełek pokazuje rusałka kratnik (8). Motyle nie tylko spożywają nektar, ale i pozyskują mikroelementy z kulek błota. Wyszukują minerały w mokrej glebie albo na fermentujących owocach.
Pokolenie wiosenne ma skrzydła ceglasto-czerwone, a letnie czarne w jaśniejsze białe lub żółte plamy. Na fot. 9 rusałka z pokolenia letniego, trudno wprost uwierzyć, że to ten sam motyl. Biotop rusałki kratnika stanowią skraje lasów i leśne polany. Imago żywi się nektarem kwiatów roślin z rodziny selerowatych, jak dzika pietruszka, jaja składane są na dolnej stronie liścia pokrzywy.
Na zwilżonym piasku minerałów szuka także rusałka pokrzywnik (10 i 11). W ciągu roku wydaje 2-3 pokolenia. Zimuje w jaskiniach i na poddaszach; przy sprzyjającej temperaturze zaczyna być aktywna już w marcu. Żeruje w gromadzie na pokrzywie żywicielce. Najczęściej można ją spotkać na nasłonecznionych leśnych polanach i łąkach.
Rusałka pawik ma charakterystyczny wzór skrzydeł przypominający pawie oko (12 i 13). Jest spotykana w lasach, parkach, na łąkach i w górach, jej rośliną żywicielską jest chmiel i pokrzywa. Jaja składa na spodzie liścia, stadium jaj trwa tydzień, gąsienicy 2-3 tygodnie, potem pojawiają się poczwarki. Gąsienice są czarne, pokryte drobnymi punkcikami, mają kolczaste wypustki, żyją gromadnie w gnieździe utworzonym z oprzędu.
Na fot. 12 motyl na lucernie, na fot. 13 widać pawie oczka na wierzchu skrzydełek.
A tu mamy karłątka leśnego na kocance piaskowej (14) i dwa karłątki w sytuacji in flagranti na wyce ptasiej (15). Motyl aktywny w dzień, spotykany na brzegach lasów, polach i ugorach, jego gąsienica żeruje na trawie.
Na lucernie przysiadła dostojka latonia, czyli perłowiec mniejszy (16). Siedliskiem tego motyla są ugory, a także łąki leśne i pokopalniane. Pierwsze pokolenie żyje krótko na przełomie maja i czerwca, ale pod koniec czerwca pojawia się drugie pokolenie, które dożywa do końca lata.
A to dostojka aglaja – perłowiec większy, plon wyprawy w Bieszczady (17). Wykształca jedno pokolenie w roku, jaja składa pojedynczo na roślinie żywicielskiej lub w jej pobliżu. Dostojki są bardzo aktywne w ciepłe dni, żerują na młodych pędach, roślinami żywicielskimi gąsienic są różne gatunki fiołków.
Obie dostojki są bardzo zbliżone do siebie, różnią się tylko wielkością. Dlatego można się nabrać – spotkasz dwa motyle i myślisz, że one w ciągu swojego życia rosną, a to nieprawda.
Roślina na zdjęciu to smotrawa okazała, z rodziny astrowatych, jedyne dzikie stanowisko smotrawy znajduje się w Bieszczadach. W naszej florze smotrawa jest kenofitem, rośliną obcego pochodzenia, pochodzi z Kaukazu i innych terenów Azji.
Nazwę łacińską Telekia speciosa, nadał jej niemiecki botanik Baumgarten, który w ten sposób uhonorował sponsora swoich badań, uczonego z Siedmiogrodu, hrabiego Telekiego. Speciosa znaczy nadobna, okazała (18).
Wygłoba koniczynówka to jedyna w tym towarzystwie ćma, ale aktywna w ciągu dnia; siedzi na żmijowcu zwyczajnym (19). Występuje od końca kwietnia do sierpnia. Żeruje na roślinach, żywi się nektarem kwiatów.
Obserwując motyle można spotkać zjawisko opalizacji, charakterystyczne także dla baniek mydlanych, opali czy macicy perłowej. Opalizacja to efekt optyczny, polegający na grze barw, które zmieniają się w zależności od kąta obserwacji.
Kiedyś sądzono, że motyle mają pigmenty, ale na przykładzie gatunku Morpho menelaus, występującego w Ameryce Południowej, udowodniono, że niekoniecznie. Niezwykły metalicznie błyszczący kolor tego motyla pochodzi nie od pigmentu, ale jest skutkiem odbicia światła od malutkich wielowarstwowych struktur przestrzennych pokrywających skrzydła.
W przyszłości na podobnej zasadzie mają działać komputery.
Piotr Makarowicz
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.